Oplichting via gekloonde stemmen zet later dit jaar voet aan de grond in Nederland. De politie verwacht dat op korte termijn mensen worden opgelicht door cybercriminelen die zich voordoen als een vriend of familielid. Er is dringend gedragsverandering nodig om deze nieuwe en zorgwekkende vorm van fraude tegen te gaan, waarschuwt de politie in gesprek met deze site.
De politie trekt nu samen met de overheid aan de bel, omdat ‘voice cloning’ een ongekend snelle opmars maakt, zegt Manon den Dunnen, digitaal specialist bij de politie. ,,Het is niet langer voorbehouden aan slimme whizzkids: iedereen kan deze toegankelijke en betaalbare software makkelijk vinden op het normale internet,” zegt ze.
Er zijn online al veel stemmen van bekende mensen in openbare databases te vinden. ,,Je kunt die mensen heel makkelijk op een geloofwaardige manier iets laten zeggen. Dit gaat grote vormen aannemen als we het niet op veel fronten aanpakken.”
Opgelicht door ‘baas’
In andere landen zijn de gevolgen al zichtbaar. Zo werd in Hongkong een bekende multinational voor 23,6 miljoen euro opgelicht nadat een medewerker dacht dat hij een financiële opdracht had gekregen van zijn baas. In werkelijkheid ging het om een crimineel. Vooral in Engelstalige landen zoals de Verenigde Staten en Groot-Brittannië zijn diverse burgers reeds slachtoffer geworden, zegt de politie.
Ook in ons eigen land was het bijna raak. Criminelen maakten eind vorig jaar de stem van Bunq-topman Ali Niknam na en probeerden de bank geld afhandig te maken. De poging mislukte, maar voor de politie is dit een teken aan de wand dat Nederlanders zich écht moeten voorbereiden. Ook de Rijksoverheid verwacht dat deze online misleiding ‘zeer binnenkort hier opduikt’.
‘Hang op als je het niet vertrouwt’
Gedragsverandering is nodig, zegt de politie, omdat er geen technische middelen zijn om voice cloning tegen te gaan. ,,Het is heel simpel: als je het niet vertrouwt, dan moet je dat durven uit te spreken en gewoon ophangen”, zegt Den Dunnen. Dat gedrag moet heel normaal worden, zoals bijvoorbeeld je voordeur op slot doen als je even een blokje om gaat. ,,Dat vonden we vroeger ook belachelijk, maar nu zit het helemaal verankerd in ons denken.”
Een meerjarige campagne, die vandaag van start gaat, moet het eerste schot tot bewustwording geven. Maar er is nog veel meer nodig om tot de Nederlanders door te dringen. Zes op de tien Nederlanders hoort namelijk geen verschil tussen een echte en een gekloonde stem van een bekende, blijkt uit onderzoek dat de Rijksoverheid liet uitvoeren. Radiopresentator Ruud de Wild werkte mee aan het onderzoek en sprak geluidsfragmenten in die met zijn toestemming zijn gekloond.
Slechts 4 procent wist met zekerheid een gekloond fragment van hem correct als zodanig te identificeren. Dat zijn schrikbarende cijfers, zegt De Wild tegen deze site. ,,Alles is dus gewoon mogelijk”, zegt hij. ,,Dat de stem van iemand zoals ik, die zijn stem professioneel gebruikt, gekopieerd kan worden is al schrikken. Maar het wordt nog enger als zoiets bijvoorbeeld gebeurt met de stem van een vriend of familielid.”
Wel of geen codewoord?
Cybercriminelen spelen vooral in op emotie. Vooral onder stress of in ongewone situaties is de mens minder goed in staat om trucs van online criminelen te doorzien. ,,Een makkelijke vuistregel is, zodra je een beslissing moet nemen die onomkeerbaar is zoals het overmaken van geld of het delen van vertrouwelijke informatie, dat je dan een stapje terug doet en de informatie op andere wijze probeert te verifiëren”, zegt Den Dunnen. ,,Ook als je die persoon goed kent. Dat voelt misschien onbeleefd of onprettig, maar mensen zullen dit steeds normaler gaan vinden.”
De Fraudehelpdesk en Bureau Jeugd en Media adviseren burgers om een codewoord met iemand af te spreken, zodat je bij twijfel een oplichter kunt ontmaskeren. De politie is blij dat deze instanties ‘goed meedenken’, maar adviseert anders. ,,Een codewoord is informatie die makkelijk kan uitlekken. Wij adviseren om samen herinneringen op te halen. Vraag naar een specifieke gebeurtenis die jullie samen hebben beleefd. Als het vervolgens aan de andere kant stil blijft, weet je dat er iets mis is.”
We gaan – kortom – spannende en onzekere tijden tegemoet, zegt Den Dunnen. Of ze er een beetje vertrouwen in heeft? Het blijft lang stil: ,,Hoe snel kunnen we ons gedrag en onze manier van leven aanpassen zonder paranoia te worden? Dat zal een hele grote uitdaging voor ons worden.”
Tips om voice cloning tegen te gaan
De Rijksoverheid adviseert mensen om bij twijfel aan de echtheid van de afzender van een spraakbericht of gesprek altijd een extra check te doen:
– Verbreek het contact en neem direct zelf contact op met de persoon die je benadert. Maar dan op het nummer dat je selecteert uit je lijst met contactpersonen of zelf kent van die persoon. Heb je geen direct nummer? Probeer het dan via een vriend, collega of familielid die het nummer wel heeft. Kies in ieder geval nooit voor de terugbelknop waarmee je automatisch het nummer belt waarmee de mogelijke crimineel met jou contact opnam;
– Vraag iets dat alleen jouw bekende zelf kan weten. Dat is niet de naam van je hond of verjaardag; geen weetjes, geen wat-vragen, maar een belevings-vraag: iets dat je hebt meegemaakt met die persoon. Bij alle andere informatie moet je ervan uitgaan dat die ergens te achterhalen is;
– Tot slot: er is niks mis met ophangen. Criminelen maken gebruik van jouw behoefte beleefd te blijven.
Bron: Sebastiaan Quekel (Brabants Dagblad)
Ik denk dat ik toch maar eens wat codewoorden met mensen af ga spreken…
